شجريان در گفت و گو با خبرنگاران: آثار من هنر براي انسانيت، جامعه، و مردم بوده است، ايسنا

خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس فرهنگ و هنر - موسيقي
استاد محمد رضا شجريان معتقد است: موسيقي در ايران، نيز همگام با تحولات اجتماعي به جلو مي‌آيد.
به گزارش خبرنگار هنري خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) وي در خصوص اينكه آيا همانگونه كه موسيقي در برخي كشورهاي توسعه يافته همگام با مسايل اجتماعي روز، گام برداشته در ايران نيز شاهد همگام بودن موسيقي با مسايل اجتماعي بوده‌ايم گفت: از 30 سال پيش كه آثار من ارايه شده اگر تك تك اين آثار را بررسي كنيد تاريخچه‌ي اتفاقات اجتماعي ايران در طول اين 30 سال را در آثار من مشاهده مي‌كنيد. البته هنرمنداني نيز وجود دارند كه با مردم همگام نيستند اما اينها محدود هستند اما هنرمنداني كه پايبند به اصول و اخلاق هستند پيوسته با مردم بوده‌اند، با رنج‌ها و پيروزي‌ها و شكست‌هاي آنها همگام بوده‌اند و از جامعه در خلق آثار هنري تاثير پذيرفته‌اند.
به گفته استاد آواز ايران، كارهاي وي چيزي نيست جز بازتابي از تحولات اجتماعي. چه در كنسرت‌هايي كه اجرا كرده و چه در آثاري كه به صورت ضبط شده به جامعه ارايه داده است.
وي افزود: كارهاي من همه در ارتباط با مسايل اجتماعي است نه اينكه هنر فقط براي هنر، بلكه آثار من هنر براي انسانيت، جامعه، و مردم بوده است.
شجريان در پاسخ به اينكه با توجه به شرايط موجود چقدر به برگزاري كنسرت آتي خود اميدوار است يادآور شد: تا پريروز خيلي اميدوار بودم اما اين اميواري از امروز لحظه به لحظه كم مي‌شود و اين چيزي است كه در نهايت در شوراي تامين استان براي آن تصميم‌گيري مي‌شود.
حميدرضا نوربخش مدير اجرايي كنسرت هم گفت: وزارت ارشاد موافقت خود را با برگزاري كنسرت اعلام كرده است اما روال كار در اين است كه اجتماعات موسيقي بالاي 500 نفر بايد از شوراي تامين مجوز بگيرد.
شجريان افزود: تا جايي كه خبر دارم وزير ارشاد نيز دوست داشت كه اين كنسرت برگزار شود و من از طريق معاون وي شنيدم كه مسجد جامعي گفته است من به شوراي تامين خواهم گفت زماني كه ما موافقت مي‌كنيم شوراي تامين زياد سخت‌گيري نكند.
استاد شجريان در پاسخ به اينكه چطور امكان دارد تامين اجتماعات بالاي 100 هزار نفر آن هم در اجتماعات ورزش(مسابقات فوتبال) ميسر باشد اما تامين امنيت يك برنامه هنري 12 هزار نفري ميسر نشود گفت: بهتر است خبرنگاران اين سوال را از مسوولان كشور بپرسند! اما تجربه‌اي كه من دارم و اين تجربه بيشتر از مسوولان اجرايي است اين است كه علاقه‌مندان موسيقي ايراني در نهايت آرامش، احترام و ادب پا به سالن گذاشته، برنامه را ديده و با ادب از سالن بيرون مي‌روند و هيچ اتفاقي نيز به وجود نمي‌آيد ولي اينكه چرا مسوولان از اين جمعيت پرهيز دارند بهتر است خودشان پاسخ دهند. به گزارش ايسنا، وي افزود: ما هميشه گفته‌ايم كه برگزاري اين كنسرت‌ها را تضمين مي‌كنيم تاكنون نيز اتفاقي رخ نداده است مگر اينكه عده‌اي از جايي ديگر براي خرابكاري بيايند. چرا كه مردم خواهان آنند كه در اين كنسرت‌ها كوچك‌ترين صدايي نباشد. مردمي كه مدتها دنبال اين كنسرت بوده‌اند با بدبختي بليط تهيه كرده‌اند و از شهرهاي دور و نزديك آمده‌اند مي‌خواهند كه موفقيت هنرمندان خود را ببينند لذا اينجا كسي براي شعار و ديگر مسايلي كه دولتي‌هاي از آن پرهيز دارند نمي‌آيند.
شجريان با اشاره به اينكه اين حق مردم است كه با گروه موسيقي در خواندن تصنيف همكاري كنند گفت: اين مشكل براي هيچ سازمان، دولت و ملت مشكلي ندارد.
وي در ادامه با انتقاد از اينكه عده‌اي، ورزشگاه‌ها را موسسات فرهنگي نمي‌دانند تاكيد كرد ورزش خود يك فرهنگ است لذا زماني كه سالني براي اجرا وجود ندارد ما و مردم راضي به برگزاري كنسرت در اين سالنها هستيم اما ظاهرا عده‌اي اين را هم دوست ندارند.
شجريان همچنين از خبرنگاران درخواست كرد تا مرجع اين دوست نداشتن‌ها را پيدا كنند.
وي در ادامه گفت: به هر حال اين مشكلات هست و يكي از عللي كه ما كنسرت نمي‌دهيم مربوط به مشكلات برگزاري و صدور مجوز‌هايي است كه نهادهاي مختلف در آن تصميم‌گيري داشته و هر كدام وقت زيادي را از آن مي‌گيرند.
به گفته شجريان اين مشكلات در هيچ يك از كشورهاي ديگر وجود ندارد اما در كشور ما خيلي چيزها مشكل دارد و اين تنها مربوط به موسيقي نيست، اما موسيقي در اين كشور از روز اول با ابهام، تحريم‌، اظهار نظرهاي ضد و نقيض، پرهيز مسوولان از اجتماعات، اعمال نظرات شخصي و غرض‌ورزي‌ها توام بوده كه هر كدام به نوبه‌ي خود، موسيقي دانان را آزار داده و رمق آنها را گرفته است.
محمد رضا شجريان معتقد است: . سازمانهاي دولتي حق اين كار را ندارند.
شجريان با طرح اين پرسش كه وزارت ارشاد اين حق را از كجا براي خود بدست آورده كه به موسيقي‌دانان مجوز بدهد گفت: ما با ارشاد مشكلي نداريم، ولي آن روز آنها گفتند كه بايد مجوز داشته باشد، طرح روي جلد مجوز داشته باشد و ... و اينها يعني چه؟ كجاي دنيا، دولتي‌ها در كار هنر و مردم دخالت مي‌كنند. صدور مجوز براي آثار موسيقايي مربوط به خانواده‌هاست نه مسوولان دولتي لذا اين خانواده‌ها هستند كه بايد فلان پديده‌ي اجتماعي را تحريم كنند يا نه.
استاد محمدرضا شجريان با ابراز تاسف از وقوع فاجعه‌ي در بم گفت كه ارزش هر انساني بيشتر از هزار ارگ است . چرا كه ارزش يك انسان برابر با همه‌ي كائنات است و نه يك اثر مثل “ارگ بم”.
به گزارش خبرنگار هنري ايسنا، وي با تكذيب برگزاري كنسرت در كرمان گفت: به دليل اينكه كيهان كلهر و حسين عليزاده برنامه‌هايي در خارج از كشور اجرا خواهند كرد امكان برگزاري كنسرت در شهرستانها وجود ندارد اما صحبت‌هايي براي برگزاري كنسرت به نفع زلزله‌زدگان در اصفهان انجام شده است.
وي همچنين با اشاره به برگزاري كنسرت در سالن 12 هزار نفري آزادي تاكيد كرد بزرگترين مشكل برگزاري كنسرت عدم وجود سالنهاي متناسب و استاندارد است. سالن وزارت كشور نيز هر چند كه سالن خوبي است اما براي كنسرت ساخته نشده است لذا با توجه به نبود سالنهاي استاندارد در كشور از اين سالن استفاده‌ي بهينه به عمل آيد چرا كه اين سالن متعلق به مردم بوده و بخش خصوصي محسوب نمي‌شود.
استاد شجريان در خصوص كنسرت خود كه قرار بود چهارشنبه و پنج‌شنبه هفته‌ي گذشته در سالن آزادي برگزار شود گفت: كه آنها درخواست مجوز را به وزارت ارشاد داده‌اند كه اگر تا ظهر امروز جواب مثبت از سوي مسولان ذيربط ارايه شود مثل دفعه‌ي گذشته مي‌توان با مشكلات فراوان كنسرت را برگزار كرد اما اگر اين جواب به فردا موكول شود به دليل اينكه كيهان كلهر جمعه در خارج از كشور اجراي برنامه خواهد داشت امكان برگزاري اين كنسرت وجود دارد.
وي افزود: وزارت ارشاد (مركز موسيقي) موافقت خود را به شوراي تامين استان ارسال كرده است كه مجوز لازم از سوي آن شورا صادر شود اما تاكنون خبري نشده است لذا در صورتي كه مجوز لازم صادر نشود ديگر امكان برگزاري كنسرت وجود نخواهد داشت.
وي در پاسخ به اينكه آيا مبلغ جمع شده با طرح وي تطابق دارد يا نه گفت: اين مبلغ كافي نيست لذا ممكن است دوباره از مردم درخواست كمك شود.
شجريان افزود: به اين نتيجه رسيده‌ايم كه يك مجمع آموزشي - فرهنگي در بم بسازيم كه از دوران دبستان تا دبيرستان را پوشش تحصيلي دهد پس از تكميل نيز اين ساختمان تحويل آموزش و پرورش خواهد شد.
محمدرضا شجريان در خصوص ساختن سالني به نام مرحوم بسطامي از سوي خانه موسيقي ابراز داشت: هنرمندان هر كدام ايده و فكري در ذهن دارند و صحبت‌هايي كه معمولا در روزهاي اول مي‌كنند كمي پراكنده است لذا تا اين نظرات به يك نظريه‌ي واحدي تبديل شود زمان زيادي نياز دارد اما اينكه همه‌ي هنرمندان به هر حال مي‌خواهند براي مردم بم بكنند جاي ستايش دارد. يكي از اين صحبت‌ها نيز ساختن سالن كنسرت بود كه فكر مي‌كنم در حال حاضر با توجه به اولويت خانه سازي و ديگر مسايل زيربنايي براي زلزله زدگان بم، بحث ساختن سالن‌هاي هنري كمي زود باشد.
وي افزود: منتظر اين هستيم كه استانداري كرمان و شهرداري بم، نقشه‌ي جامع اين شهر حادثه ديده را تهيه كنند تا معلوم شود در كدام منطقه، به ما زمين تعلق خواهد گرفت. اما اگر دولت زودتر دست به مسايل خانه سازي و تاسيسات زيربنايي بزند ما به سمت ساخت سالن يا سالن‌هاي هنري خواهيم رفت.
شجريان در پاسخ به اينكه از برگزاري كنسرت در سالن كشور چه مقدار مبلغ عايد زلزله‌زدگان شده است گفت: هنوز رقم دقيقي نمي‌توان ارايه داد تا اينكه جمع آنچه كه از فروش بليط به دست آمده معلوم شود و مخارج سالن نيز از اين مقدار كسر شود البته فروش cd و ديگر محصولات كنسرت مخارج سالن را درخواهد آورد كمااينكه شركت‌ها، افراد و نهادهايي نيز از گوشه و كنار كمك‌هايي را ارسال كرده‌اند.
وي همچنين در خصوص اجرايش در آن كنسرت گفت: اجراهاي ما، در كل با حال و هواي سالن، خود ما و حال و هواي مردم ارتباط دارد اما اين اجرا در شب سوم به اوج خود رسيد چرا كه به اتفاق گروه هر چه را كه داشتيم در دايره‌ي اجرا ريختيم.
وي با نفي اينكه امكان تمديد سالن براي اجرا وجود نداشته است گفت: اشتياق مردم بيش از تعداد بليط‌هايي بود كه در كنسرت ارايه شد به همين دليل تصميم به استمرار كنسرت در سالن 12 هزار نفري گرفتيم با صحبت‌هايي هم كه با مسوولين تربيت بدني كرديم احتمال برگزاري اين كنسرت در دو شب وجود داشت كه آنها نيز قبول كرده‌ بودند اما هنوز برگزاري اين كنسرت در هاله‌اي از ابهام قرار دارد.
وي در خصوص مشكلاتي كه در ارتباط با تهيه‌ي بليط براي مردم پيش آمد گفت: از اين بابت از همه پوزش مي‌طلبيم چرا كه نتوانستيم بليط‌هاي زيادي را به مراكز فروش اختصاص دهيم چون در سه ساعت اول فروش نزديك به 4500 بليط از سايت شركت دل‌آواز رزرو شد تا اينكه مجبور شديم سايت اين شركت را تعطيل كنيم.
و با توجه به اينكه فروشگاهها نيز قول واگذاري بليط را داده بوديم بقيه بليط‌ها را به فروشگاهها اختصاص داديم.
شجريان افزود: براي اينكه امكان ديدن اين كنسرت براي همگان ميسر شود قيمت بليط كنسرت سالن آزادي بين 5 تا 10 هزار تومان تنظيم شده است.
به گزارش خبرنگار ايسنا، محمدرضا شجريان در ادامه گفت‌وگوي خود با اعتقاد به اينكه اغلب زمانهايي كه مسوولان دولتي در امور هنري خواستند دخالت كنند غير از خرابكاري چيزي بلد نبودند گفت: آخر هم مجبور مي‌شوند كه كار را رها كنند تا كار عرضه و تقاضا در جامعه بوجود آمده و فرهنگ جامعه اين را تعيين كند كه چه كاري تاييد بشود يا نشود. به گزارش ايسنا، وي همچنين در پاسخ به اين سوال كه آيا موسيقي از اساس مي‌تواند مبتذل باشد يا نه؟ گفت: هر نوعي از موسيقي شنونده‌ي خاص خود را دارد و اين جامعه است كه در نهايت يك اثر هنري را تاييد مي‌كند.
سوال من از مسوولان اين است كه آيا تا اينجا توانسته‌اند جلوي انتشار كارهايي را كه گاها زياد فرهنگي نبوده‌اند بگيرند.
وي افزود: اينها در برخي مواقع به برنامه‌هايي مجوز مي‌دهند كه ما تعجب مي‌كنيم! نقش ارشاد در صدور اين مجوزها چيست؟ آيا تاكنون همه‌ي مجوزها مردمي و فرهنگي بوده است؟ بيشتر اين مجوزهايي كه داده شده برخلاف سلايق شوراهاي قبلي بوده است چرا كه اغلب اين شوراها از رييس تا عضو، صلاحيت خاص خود را داشته و كارهاي خاصي كه با سلايق آنها تطبيق دارد مجوز مي‌دهند. زماني هم كه شوراهاي بعدي جاي شوراهاي قبلي را مي‌گيرند به يك سري اثار خاص مجوز داده و به بقيه نمي‌دهند. پس كار ارشاد عبث و بيهوده است و نبايد ارشاد در صدور مجوزها دخالت كند.
محمد رضا شجريان در پاسخ به اينكه با توجه به تشكيل شوراي مركز موسيقي توسط موسيقي‌دانان آيا بهتر نبود كه هنرمندان، در واكنش به اين قبيل كارها اصلا در شورا شركت نمي‌كردند گفت: اشكال كار اينجاست كه ارشاد مجبور است به هر حال از وجود هنرمندان در شورا استفاده كند. اين هنرمندان نيز همواره در جهت تخصص خود تصميم مي‌گيرند به اين ترتيب تعدادي از كارها از گردونه دور مي‌شوند چرا كه نمي‌توانند مجوز لازم را دريافت كنند به همين دليل، به بخشي از نيازهاي جامعه پاسخ داده نمي‌شود به همين دليل مي‌گويم بايد درباره‌ي آثار هنري اجازه دهيم تا همه‌ي هنرمندان با توجه به سلايق هنري خود آثاري را ارايه كنند و در نهايت اين جامعه باشد كه درباره ي يك اثر هنري تصميم بگيرد.
وي در ادامه با تاكيد بر وجود غرض ورزي‌ها در شورا گفت: برخي از اعضاي اين شورا حتي به آثار رقباي خود مجوز لازم را نداده‌اند و اين آثار ماهها در انتظار صدور مجوز بوده‌اند به همين دليل مجوز دادن را كاري بيهوده مي‌دانند موسيقي بايد آزاد باشد تا كار خود را بكند.
به گزارش ايسنا، استاد آواز ايران در تحليل خود از دهه‌هاي طلايي موسيقي كشور گفت: اين دهه‌ها (30 و 40) چندان هم طلايي نبوده اما به هر حال موسيقي خوبي ارايه مي‌شد چرا كه هيچ نهاد و وزارت خانه‌اي اجازه صدور مجوز به آثار موسيقي را به خود نداده بود موسيقي نيز داشت كار خود را مي‌كرد برنامه ي گلها بهترين نوع اين برنامه بود كه در كنارش آثار ديگري نيز ارايه مي‌شد.
پس از انقلاب هر چند كه جلوي موسيقي پاپ گرفته شد و هنرمندان پاپ به خارج از كشور رفتند و به اين ترتيب تنها موسيقي ايراني براي عرض اندام ماند، اما بعد، اينها آمدند و براي ارايه هر گونه اثر هنري مجوز تعيين كردند بعدا نيز جلوي آموزش گرفته شد و دانشگاهها تعطيل شدند.
وي افزود:سپس نيز كه موسيقي آغاز به كار كرد لنگ لنگان پيش رفت و تنها در هفت تا هشت سال اخير است كه مقداري فعاليت‌ها چشمگير شده است.اما مي‌دانم پانزده سال آموزش به صورت جدي دنبال نشده است.به گزارش ايسنا، وي گفت: مشكلاتي هم براي خود من بر سر “بيداد” بوجود آمد طوري كه چند روز مرا بازداشت كردند و از من تعهد گرفتند كه حق تدريس ندارم. اين مجموعه كارهايي بود كه با ما شد در جامعه‌اي كه اجازه‌ي تدريس هنر داده نشود هنرمندان از كجا بوجود مي‌آيند؟ زماني هم كه به هنرمندان اجازه‌ي فعاليت داده نمي‌شود هنر چگونه كار خود را ادامه دهد؟ اينها ندانم كاريهايي بود كه در مجموع مشكلاتي را فراهم كرد حالا هم كه مي‌خواهند جبران كنند بايد گفت كه براي جبران كمي دير شده است.
شجريان در پاسخ به سوال يكي از خبرنگاران مبني بر اينكه آيا با همين گروه فعلي فعاليت خود را ادامه خواهد داد يا خير گفت: ما با گروههاي ديگر هم برنامه مي‌گذاريم اما براي برگزاري كنسرت در ايران برنامه‌اي ندارم در خارج از كشور نيز كار ما با همين گروه (محمدرضا و همايون شجريان، حسين عليزاده و كيهان كلهر) جا افتاده است.
وي افزود: در كشورهاي خارجي، گروه نوازي ما جايي ندارد چرا كه آنها داراي گروه‌هاي قدرتمندي هستند اما با توجه به نبود تك نوازي يا دو نوازي با آواز در اروپا و غرب، اجراهاي ما براي آنها بسيار جالب توجه است .

گفتني است در اين نشست خبري خبرنگاران خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا) و ميراث خبر و روزنامه‌هاي همشهري و ايران حضور داشتند