فال کوزه محبوب‌ترين سرگرمي کرمانشاهي ها در چهارشنبه سوري، ميراث فرهنگي

مردم کرمانشاه معتقدند حضرت علي (ع) در عيد نوروز به تخت خلافت نشسته است و از اين رو در اين مراسم دو جنبه ملي و مذهبي را در هم مي آميزند.

برگزاري چهارشنبه سوري، که در همه شهرها و روستاهاي ايران سراغ داريم، بدين صورت است که شب آخرين چهارشنبه سال ( يعني نزديک غروب آفتاب روز سه شنبه )، بيرون از خانه و در فضايي مناسب، آتشي مي افروزند، و اهل خانه، زن و مرد و کودک از روي آتش مي پرند و با گفتن : " زردي من از تو، سرخي تو از من "، بيماري ها و ناراحتي ها و نگراني هاي سال کهنه را به آتش مي سپارند، تا سال نو را با آسودگي و شادي آغاز کنند. در استان کرمانشاه در اغلب نقاط غروب سه شنبه (شب چهارشنبه) آخر سال هر خانواده بوته‌هاي خار را که از پيش فراهم شده روي بام يا حياط خانه و در نقاط روستايي اطراف تپه‌ها و کوه‌ها انباشته کرده و آنها را آتش مي‌زنند.

در اين هنگام از بزرگ و کوچک هر کدام سه بار از روي بوته‌هاي افروخته مي‌پرند و مي‌گويند: «زردي من از تو، سرخي تو از من» معتقدند با اين کار بيماري‌ها و بلايا از آنها دور مي‌شود.

در برخي نقاط روستايي پسربچه‌ها توپ‌هاي پارچه‌اي را که از قبل تهيه کرده‌اند به سر‌چوبي مي‌بندند و آنها را به نفت آغشته و بعد از آتش زدن به آسمان پرتاب مي‌کنند، بزرگتر‌هاي آن‌ها معتقدند با اين کار سال کهنه مي‌سوزد و سال نو با خوشي و شادماني از راه مي‌رسد. در بعضي مناطق روستايي کرمانشاه زماني که خانواده اي عزادار باشد از هر طرف منزل آن خانواده تا 20 خانه از همسايه‌ها به احترام‌شان آتش روشن نمي‌کنند.

در شب چهار شنبه سوري برنامه‌هاي متنوعي برگزار مي‌شود که يکي از آنها کوزه شکستن است.

مراسم قاشق‌زني، فال‌گوش ايستادن و فال کوزه ويژه چهارشنبه سوري در بيشتر نقاط ايران رايج است در استان کرمانشاه نيز مرسوم است، فال کوزه جالب‌ترين و سرگرم کننده‌ترين آنها است.

در شب چهارشنبه سوري پس از آن‌که آتش‌بازي و آيين هاي ديگر پايان يافت زنان و دختران دور هم جمع مي‌شوند و به تفال مي‌پردازند، براي اين منظور هر‌کس نشانه‌اي مانند انگشتر، سنجاق، گوشواره، انگشتانه و غيره را در کوزه آب مي‌اندازد.

در کنگاور کوزه خالي بدون آب را به‌کار مي‌برند بعد با دستمالي در کوزه را مي‌بندند و با ريسماني از يک ناودان رو به قبله آويزان مي‌کنند و غروب چهارشنبه سوري اشعار حافظ را به نيت تفال مي‌خوانند و بعد از خواندن هر بيت دختربچه‌اي از داخل کوزه نشانه‌اي را بيرون مي‌آورد و با ديدن نشانه صاحب فال نيز مشخص مي‌گردد. پس از پايان مراسم کوزه شکستن اهل خانه دور هم جمع شده شادي مي‌کنند و آجيل و شيريني مخصوص چهار شنبه سوري مي‌خورند.

آجيل چهارشنبه سوري در واقع مجموعه ازخوردني هاست که از هدايا و نعمت‌هاي خاک است که بشر از هزاران سال پيش از طبيعت و زمين مي‌گيرد و در اصل رابطه انسان و طبيعت را تاييد مي‌کند.

اين آجيل معمولا از هفت قلم تهيه شده مثل انجير، کشمش، خرما، توت خشک، فندق، پسته، بادام. معتقدند خوردن آجيل بي‌نمک در شب چهارشنبه سوري شگون دارد.

فال گوش ايستادن يکي ديگر از رسوم شب چهار شنبه سوري است که طبق اين رسم فرد در حاليکه کليدي را زير پا گذاشته نيت کرده و به حرف مردم گوش مي‌سپارد که بي‌توجه به او سخن مي‌گويند. مثلا کسي نيت مي‌کند که آيا امسال دخترش به خانه بخت مي‌رود يا نه؟ اگر کسي رد شود و در حين سخن گفتن با دوستش بگويد: «من گفتم درست مي‌شود، او در مي‌يابد که گره از کارش گشوده مي‌شود.»

بخت گشايي نيز رسمي ويژه زنان است که در گذشته مرسوم بود، فرد به نيت حل مشکلات و گره گشادن از کارها، قفل يا کمربندي را به کمر يا گردن مي‌انداخت و سر راه مردم قرار مي‌گرفت و از يکي مي‌خواست آن را باز کند.

قاشق زني و شال اندازي نيز يکي ديگر از آيين‌هاي شب چهارشنبه است، در اين شب کودکان و نوجوانان با شال انداختن و يا قاشق زني در خانه همسايه يا دوست هدايايي از آنان دريافت مي‌کردند.

قاشق زن با يک قاشق و کاسه که مدام به هم مي‌زند و چادري بر سر دارد به منازل دوست و آشنا مي‌رود و با‌زدن و ايجاد صدا صاحب‌خانه را متوجه مي‌سازد و مقداري هديه دريافت مي‌کند.

عيد نوروز در کرمانشاه از ديرباز با آداب خاصي برقرار مي شده است و مردم در عيد نوروز از ماه ها قبل تدارك عيد را مي بينند .

زيرا معتقدند حضرت علي (ع) در عيد نوروز به تخت خلافت نشسته است و از اين رو در اين مراسم دو جنبه ملي و مذهبي را در هم مي‌آميزند .

چند روز پيش از عيد خانواده ها براي برگزاري جشن نوروز خود را آماده مي كنند و به تهيه پوشاك نو و نيازمندي هاي ديگر مي پردازند .

زيرا بر اين باورند كه فراهم نمودن وسايل مورد احتياج زندگي براي نخستين روز عيد سبب فراواني نعمت در تمام مدت سال خواهد شد .

در روز عيد مردم به ديد و بازديد پرداخته و عيد نوروز را به يكديگر تبريك مي گويند . معمولاً در مراسم عيد ديدني هديه اي به صورت نقدي به عنوان عيدي به بچه ها مي دهند .